Leven om te overleven

Een paar dagen geleden las ik een krantenartikel van een journalist die met zijn echtgenote deelnam aan Open Monumentendag en nog voor het afsluiten van het evenement al voorspelde hoeveel bezoekers de editie zou tellen. ‘Het cijfer is elk jaar hetzelfde’, beweerde hij. En inderdaad, zijn voorspelling kwam uit: ook deze editie telde ongeveer 400 000 bezoekers.

De toon van het artikel deed uitschijnen dat Open Monumentendag min of meer is vastgeroest omdat de groep geïnteresseerden blijkbaar niet aangroeit. Of 400 000 veel of weinig is, daar valt over te discussiëren. Mag het meer zijn? Absoluut en daar wordt aan gewerkt.

Voormalig minister-president Geert Bourgeois verdubbelde de afgelopen legislatuur het budget voor onroerend erfgoed en voorzag o.a. in fiscale stimulansen voor privé-eigenaars. Want hoe je het ook draait of keert, het kost een aardige duit om een beschermd monument te onderhouden. Privé-eigenaars die zorg dragen voor hun erfgoed verdienen - buiten een pluim - ook een financieel duwtje in de rug.

En dan is er natuurlijk de Vlaamse erfgoedorganisatie Herita die al jaren erfgoedliefhebbers samenbrengt en enthousiasmeert. Hun vele initiatieven vind je op www.herita.be.

Wat de Vlaamse monumenten in het algemeen betreft, is er het gezegde: ‘Stenen protesteren niet’. Klopt, ze takelen in stilte af en raken verwaarloosd. Jammer, want op tijd ingrijpen voorkomt grotere restauratiekosten.

Ook in mijn stad, Antwerpen, zijn er veel ‘stenen’ die (te) lang gezwegen hebben. Maar tegenwoordig laten ze van zich horen, de werven in ’t stad zijn niet meer te tellen. Er wordt natuurlijk over gemopperd maar persoonlijk glunder ik bij elke steiger, bij elke afrastering en bij elk geveldoek. Binnen afzienbare tijd wordt de unieke 16de eeuwse Handelsbeurs opgeleverd, met plaats voor een bistro, vergaderruimtes en een hotel. Over een paar jaar hebben we een schitterend gerestaureerd 16de eeuws stadhuis met een benedenverdieping die vrij toegankelijk is. Het Steen wordt herbestemd tot toeristisch onthaal en de Antwerpenaar vindt binnenkort zijn districtshuis in het gerestaureerde Harmoniegebouw. Het zijn maar een paar voorbeelden van beschermde monumenten die niet alleen gerestaureerd maar ook opengesteld worden, al dan niet gedeeltelijk.

400 000 mensen nemen elk jaar deel aan de Open Monumentendag maar door herbestemming en openstelling voor dagdagelijkse bezigheden raken sowieso méér mensen vertrouwd met erfgoed.  En zo hoort het ook, monumenten zijn van ons en voor ons. Ze bepalen mee de identiteit van een stad, een gemeente of een dorp. Ze moeten méér zijn dan een decor waartegen ons leven zich afspeelt. Geen restauratie zonder herbestemming, een monument moet leven, wil het overleven.