Laatste oproep voor redding Synagoge Heide-Kalmthout

In de commissievergadering Onroerend Erfgoed stelde ik een vraag aan minister Matthias Diependaele over het verval van de beschermde synagoge in Heide-Kalmthout. 

In de jaren 30 leefden er minstens 700 joden in Heide. Een negental families bouwden de synagoge in de Leopoldstraat. Het was de eerste plattelandssynagoge in België en in die zin uniek.

De Tweede Wereldoorlog maakte een einde aan de ruime Joodse gemeenschap in Heide. Tot midden de jaren 90 werden er af en toe nog erediensten gehouden, maar sindsdien staat de synagoge leeg. 

Sinds 2005 zet VZW Synagoge Heide zich in voor het behoud van dit erfgoed. Twee weken geleden kon ik samen met enkele vertegenwoordigers ervan ter plaatse vaststellen dat de bouwfysische toestand van het monument ronduit erbarmelijk is. Toch hebben zowel de VZW Synagoge Heide, provinciegouverneur Cathy Berx, de gemeente Kalmthout, de Stichting Kempens Landschap, de Administratie Onroerend Erfgoed en destijds ook het kabinet van minister Geert Bourgeois de afgelopen jaren geprobeerd om een oplossing te vinden voor dit probleemdossier.

Een tijdelijke beheerder, dringende instandhoudingswerken, een premiedossier, restauratieplannen en vrijwilligers, het mocht allemaal niet baten. HET heikel punt blijft de eigendomsstructuur: door vererving zijn er nu al 71 eigenaars, verspreid over de hele wereld. Het zou een oplossing zijn om de synagoge onder te brengen in een VZW die de eigenaars vertegenwoordigt, alleen raken de Joodse gemeenschappen in Antwerpen het onderling niet eens.

"Hoe kunnen we die eigenaars ter verantwoording roepen?", vroeg ik de minister. En "of onteigening een optie is?" De minister stelt voor om met een nieuwe vertegenwoordiger van de eigenaars een laatste overleg te organiseren. Als dat geen resultaat oplevert, kan een handhavingstraject worden opgestart. Onteigening is echt de allerlaatste optie.