De Achelse trappist(enabdij) is geen klein bier

Afgelopen week werden in het Vlaams parlement de beleidsnota’s behandeld. In zo’n nota geeft de minister aan hoe hij (of zij) zijn deel van het regeerakkoord zal uitvoeren. Minister van onroerend erfgoed Matthias Diependaele spreekt in zijn nota over het herbekijken van oude beschermingsbesluiten.  

De eerste beschermingen dateren van de jaren 70 toen het onroerend erfgoedbeleid nog in zijn kinderschoenen stond. Intussen evolueerde de erfgoedzorg en tegenwoordig worden andere normen gehanteerd om over te gaan tot een bescherming. Waarschijnlijk zullen een aantal beschermingen sneuvelen en ik vermoed dat er hier en daar een zucht van verlichting geslaakt wordt. Een klassering of bescherming wordt immers vaak -ten onrechte- als een last beschouwd, vanwege de beperkingen en de extra kosten bij de werken aan het geklasseerde monument. 

Laat me een voorbeeld aanhalen uit het Noord-Limburgse Achel, waar ik vandaan kom. Achel is bekend voor zijn Sint-Benedictusabdij, in de volksmond: de Achelse Kluis. Ze ligt op de grens van Nederlands Brabant en Belgisch Limburg, in een beschermd natuurgebied van meer dan 2500 ha.  Het is een heerlijk groen gebied, ik heb er de beste jeugdherinneringen aan. Het aantal broeders is drastisch verminderd maar het aantal fiets- en wandeltoeristen is alleen maar toegenomen. Zeker sinds ze er een Achelse trappist kunnen nuttigen bij een blokje Achelse kaas. 

Via via hoorde ik dat de abt een deklassering van de site wil omdat hij grondig wil verbouwen. Dat plan kwam ook de administrateur-generaal van het Agentschap Onroerend Erfgoed ter ore en ze bracht hoogstpersoonlijk een bezoek aan de site. Van betrokkenheid gesproken...

Hopelijk heeft ze de abt kunnen overhalen om zijn idee over de nadelen van een bescherming net als een voordeel te zien. Het unieke karakter van de abdij is de reden van de bescherming én de reden waarom mensen er naartoe komen. Inderdaad, werken aan een beschermd monument brengt extra kosten met zich mee maar die worden gecompenseerd door subsidies. Het zijn net de erfgoedwaarden die het monument verzekeren van zijn voortbestaan, zonder die specifieke kenmerken is er geen reden meer om het te behouden. Dan kun je beter een ecologisch, energiebesparend gebouw neerpoten.

Het doet me terugdenken aan mijn bezoek aan de Mezquita, een schitterende Moorse moskee in het Spaanse Cordoba. In 1236  heroverden de christenen de stad en in de zestiende eeuw kreeg de bisschop van karel V de toestemming om de Mezquita te gebruiken als kathedraal. 400 van de 1200 prachtige zuilen in het hart van het gebouw werden gesloopt om er de katholieke eredienst mogelijk te maken. Karel V was teleurgesteld, hij zou gezegd hebben: ‘U hebt iets gebouwd dat u of anderen overal hadden kunnen bouwen maar u hebt iets verwoest wat uniek was in de wereld’.

Natuurlijk kan de Achelse kluis in de verste verte niet vergeleken worden met de Mezquita of met een kathedraal. Maar op haar eigen, bescheiden manier is ze uniek. Net omwille van dat unieke karakter is ze beschermd, een troef die ze moet uitspelen. Waarom zou je de eigenheid van een gebouw verminken voor iets wat je overal vindt ?

http://www.achelsekluis.org/

https://www.toerisme-hamont-achel.be/ontdekkenzien/monumenten/ontdek-de-achelse-kluis

Paramotorvlieger Paul Janssen maakte een prachtige luchtfoto van de Achelse Kluis in haar omgeving.